6. Tezgah türü

SİLLE İLÇESİ (Konya)

Çömlekçilik sanatının bulunduğunu herkesin bildiği bir yer de Konya'nın Sille ilçesidir. Sille'den başka Konya'nın Doğanhisar, Lâdik ve Beyşehir ilçelerinde de bu sanat sürdürülmektedir.

Sille'de çömlekçiliğin ne zaman ve nasıl başladığı kesin olarak bilinmemektedir. Oysa bu soruyu yönelttiğimiz bir usta çömlekçiliğin Mezapotamya'da uygarlık kurmuş olan Sümerler'den Anadolu'ya göçler aracılığıyla taşındı yanıtını verecek bilinçteydi.

Sille'de bulunan 10 kadar çömlekçi atölyesi şaşılacak derecede tertipli ve temizdir. Ne var ki, yapılan işleri kalitesi, Anadolu'da Kınık, Mustafakemalpaşa ve Malatya dışında yapılan işlerden daha iyi değildir; yöntem ve biçim bakımından da Sille çömlekçiliği ötekilerden herhangi bir ayrım göstermemektedir.

Kullanılan çamur, Sille kırı denen yerde, 5 m. derinlikteki çukurlardan çıkarılan bir kamyon kile 70 teneke ince kum karıştırılarak elde edilmektedir.

Bir usta günde orta büyüklükteki testilerden 100 kadar yapabilmektedir. Fırınların içi Sille taşı adı verilen ve ateş tuğlası kadar dayanıklı doğal bir taşla örülmektedir. Ortalama 4 saat süren pişirimde talaş, kaysı çekirdeği ve odun kullanılmaktadır.

Sille'de yapılan çanak, çömlek, küp bardak (küçük testi) ve testiler Konya ve Güney Anadolu illerinde satılmaktadır. Burada kapkacağın yanında künk yapımına da büyük yer verilmektedir. İlk çıktığında plastik borular künk yapımına büyük sekte vurmuştur; ama plastik boruların suyu sıcak tutması ve kokutması nedeniyle bugün temiz su iletiminde gene toprak borulara dönülmüştür.

Soğukla mücadele güç olduğundan çömlekçiler yaz ve sonbahar aylarında toplam olarak altı ay kadar çalışabilmektedirler.

Yapılan işlerin bazıları sülyen, üstübeç ve çakmak taşı karışımından oluşan, bakır tuvaliyle yeşil renk verilmiş bir sırla sırlanarak ikinci bir kez pişirtmektedir. Sırlanması gereken işler, ilk pişirimden önce beyaz kille astarlanmaktadır.

Sille'deki çömlekçiler de kullandıkları sırın reçetesini söylemekten çekinmektediriler; bunda belki kendi açılarından haklıdırlar da, Anadolu'da görüştüğüm çömlekçilerin hepsi sırın kendileri için büyük bir sorun olduğunu ve bu konuda yardım istediklerini belirttiler.


169 Sille'de bir atölyenin kurutma yerinin görünüşü	170 Sille'de bir fırının boşaltılışı

[geri] [içindekiler] [ileri]

Not:
Bu araştırma Güngör Güner tarafindan 1972-77 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. O nedenle sayısal ve diğer veriler, o günün koşullarını yansıtmaktadır.