Harita

Gümüşhane ilinin Kale bucağına bağlı Dölek köyünde de ayni yöntemle çalışılmasına karşın, formlar oldukça olgunlaşmış, işçilik kalitesi çok yükselmiştir. En ilkel tezgâh türüyle böylesine düzgün, ser¡ üretimin nasıl başanldığına şaşmamak elde değildir.

Tezgâh türünün gerektirdiği gibi burada da bu uğraş, yalnızca kadınlara özgüdür. Öyle ki, kullanılan kilin çevredeki tepelerden sırtta taşınarak köye getirilmesinden tutun da yapılan işlerin tandırda pişirilmesine dek tüm işler kadınlarca yürütülmektedir. Dölek'te yüzelli kadar kadın, bu işle uğraşmaktadır. Bu kadınlar kışın, yaz boyunca yaptıkları güveçleri tandırda pişirmektedirler. Pişirimde tezek ve odun kullanılmaktadır. Odunun dağdan getirilmesi de, tezeklerin yapılması da gene kadınların görevidir.

12 Kufurgası ve kızangısıyla seri üretim yapan Dölek'li bir kadın

Tandırdan çıkarılan güveçler, daha sağlam olmaları gerekçesiyle sıcakken içten ve dıştan sütlenir. Bu işleme zilleme adı verilir.

İlk önce güveçlerin, kulpsuz olarak karın kısımları biçimlendirilir. Bu durumdaki güvece taslak adı verilmesi çok ilginçtir. Taslağın güneşte biraz kendini çekmesinden sonra, dudak çekme denen ağız düzeltmesine, kulplamaya ve son biçimin verilmesine geçilir (Resim 12).

Son biçimini almış olan güveçler ya da başka kapkacaklar üç gün güneşte bırakılarak kurutuldukdan sonra gogoç adı verilen bir taşla taşın yüzeye sürtülmesiyle parlatılır - gogoçlanır (Resim 13).

13 Dölek'te gogoçlama yapan bir kadın;
arka planda güveç yapan başka bir kadın.

Yukarıdaki çizimlerde de görüldüğü gibi Dölek'te güvecin alt kısmına hot adı verilmektedir. Dolayısıyla alt kısmı uzunca olan güveçlere hotlu, altı kısa olan güveçlere hotsuz, güveç adı verilir. Altı normalden uzun ya da kısa olmayanlara da yalnızca güveç denir.

Dölek'te yapılan küplerin en büyüğüne üç tenekelik, daha küçüklerine de sırasıyla ikilik, birlik ve yarımlık adları verilir. Dölek'te yapılan küplerin Anadolu'da yapılan tüm öteki küplerden bir ayrıcalığı vardır: genellikle Anadolu'da yapılan küplerin ilk pişirimden sonra içleri ziftle astarlanır; Dölek'teyse küplerin dışları ziftle kaplanır
(Bkz. Resim: 15).

Ateşe dayanıklı olmaları nedeniyle Dölek'te yapılan güveçler, vb. çevrede çok tutulmaktadır. Yıllık satış, ortalama ikiyüz kamyonun üzerindedir. Ayrıca çevre köylerdeki başka ürünlerle (örneğin çeşitli tahıllar ve meyva kurularıyla) bol bol takas da yapılmaktadır.

	14 Dölek'te İstanbul'da müteahhitlik yapan kocasının yüzünü yılda ancak bir kez, bir ay süreyle görebilen onbir çocuklu bir ana, çocuklarını geçindirebilmek için yaptığı güveçlerle birlikte.
15 Dölek'te yapılan işlerden bazı örnekler (soldan sağa): yassı tencere ya da hotsuz güveç, kudu, bideç, çanak, tekkulplu, güveç
	16 Dölek'te köy kadınlarının kendi yaptıkları küplerle donatılmış bir mutfak.
11 Dölek köyünde çömlekçi tezgahını oluşturan öğeler: (soldan sağa) Su tenekesiyle kızangı adı verilen ve biçimlendirmede perdahlama işlemine yarayan bez parçası. Dörtköşe tahta parçası üzerine oturtulmuş silindir biçiminde bir tahta parçası. Bunların ikisine bir arada kurafa adı verilmektedir ve bunları içten birbirine bağlayan bir mil yoktur. Kazıyacak: adı verilen tahtadan yapılmış çeşitli modlaj kalemleri. Kalıp adı verilen, tahtadan yapılmış altlık.