6. Tezgah türü

ÇANAKKALE

131 Çok baştan savma astar süslemeleriyle sırlı pişirimleri gerçekleştirilmiş

Çanakkale seramiklerinin Türk sanat tarihinde çok önemli bir yeri vardır. Dikkat edilecek olursa Avanos çömlekçiliği, Gölbaşı çömlekçiliği, Sille çömlekçiliği dendiği gibi Çanakkale çömlekçiliği denmez; her zaman Çanakkale seramiklerinden söz edilir. Nitekim sayın Profesör Dr. Gönül Öney, "19. Yüzyıl Çanakkale Seramikleri"¹ adlı kitabıyla bunu doğrulamıştır.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Çanakkale İrtibat Memurluğundan yazılı olarak edinilen bilgiye göre bundan 60 yıl önce 20 kadar atölyede 300-400 usta çalışırken bugün atölye sayısı 3'e usta sayısı da 10'a düşmüştür. Çanakkale'deki atölyelerde daha çok kent tüketicisi için kullanma ve süs eşyası yapıldığından Çanakkale seramikleri ithal mallarının yanında, cam seramik ve plastik endüstrisiyle yarışamadığından yok olmuştur. Geriye kalan atölyelerde kalite çok düşmüştür. Öte yandan Çanakkale'nin Ezine ilçesine bağlı Akköy'de kırsal bölge tüketicisinin gereksinmelerini karşılayacak işler yapıldığından 30 kadar aile bu işle geçinebilmektedir. Bunun nedeni endüstri ürünlerinin Türkiye'de el sanatlarına karşın çok daha pahalı olmasıdır. Akköy'de olsun başka yerlerdeki çömlekçilerde olsun, Çanakkale'de kalan son üç atölyede olsun yapılan işler akıl almayacak kadar ucuzdur. Çömlekçiler bu açığı ancak çok fazla çalışarak kapatabilmektedirler. Bir ustanın günde küçüklüğüne büyüklüğünü göre 50-150 parça iş çıkarması zorunludur.

Bugün Çanakkale'de yapılan üretimde ağırlık daha çok çiçek saksısı yapımındadır. İşlere deri sertliğindeyken beyaz ve siyah astarla çok baştan savma süslemeler yapılmakta, bir kez pişirildikten sonra, yapılan tüm işler, boraks ye beyaz kil karışımından oluşan, bakır tuvaliyle renklendirilmiş bir sırla sırlanarak ikinci kez odun ateşinde 4-5 süreyle pişirilmektedir.

Saksılar:

adi saksı	fıçı saksı	eski Çanakkale seramiklerin anımsatan dipli saksı

gene eskiyi biraz olsun hatırlatan kuşlu testi	yağ bardağı	boyalı kase

132
Çanakkale'nin elli yıldan beri bu işi yapan en yaşlı ustası Salih Demirci, günde 5-6 saat çatışarak 100 dipli saksı yapıyor.

[geri] [içindekiler] [ileri]

Not:
Bu araştırma Güngör Güner tarafindan 1972-77 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. O nedenle sayısal ve diğer veriler, o günün koşullarını yansıtmaktadır.